Atama iptali

Merhaba,

Sorunuza ilişkin olarak güncel yargı içtihatları, kanun metinleri ve doktrinde yer alan bilgiler ışığında detaylı bir açıklama aşağıda yer almaktadır:

Bozma Kararına Mahkemenin Uyma Zorunluluğu

Yargı sistemimizde, özellikle hukuk davalarında (ve kıyasen idare mahkemelerinde de) üst mahkeme (örneğin Yargıtay ya da Danıştay) tarafından verilen bozma kararları, kararın gönderildiği alt mahkeme (ilk derece mahkemesi) açısından bağlayıcı bir nitelik taşımaktadır. Ancak bu bağlayıcılık sınırsız değildir ve aşağıda detaylandırılan kurallara tabidir:

• Bozma Kararı: Üst mahkeme, bir davada alt mahkemenin verdiği kararı usul veya esas yönünden yanlış bularak “bozarsa”, dosya yeniden karar verilmek üzere ilgili mahkemeye gönderilir.
• Alt Mahkemenin Seçenekleri: Alt mahkeme, bozma kararını aldıktan sonra iki yolu tercih edebilir:
  • Bozma kararına uyar ve üst mahkemenin belirttiği hususlar çerçevesinde yeni bir karar verir.
  • Bozma kararına direnebilir; bu durumda dosya Yargıtay Hukuk Genel Kurulunda tekrar incelenir (HMK md. 373).

Bozmaya Uyulduğu Takdirde:

• Alt mahkeme, üst mahkemenin bozma gerekçesine “uyduğunu” kararında açıkça belirtmek ve bozma ilamında ortaya konan hukuki değerlendirme ve gerekçeyi dikkate almak zorundadır.
• Uygulamada bu “usuli müktesep hak” veya “usuli kazanılmış hak” olarak adlandırılır. Mahkemenin bozma sonrası kendi değerlendirmesine göre (bozma gerekçesine aykırı şekilde) karar vermesi mümkün değildir.
• Alt mahkemenin, uyduğu bozma kararından sonra verdiği karar, üst mahkemenin işaret ettiği hukuka aykırılıkların giderilmiş olması şartıyla hukuka uygun kabul edilir ve yeniden temyiz edilebilir.

Bozmaya Direnme Hakkı:

• Eğer alt mahkeme, kendi ilk kararında ısrar ederse bu “direnme kararı” olarak adlandırılır ve dosya bir üst kurula (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu veya Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu gibi) gider. Artık bu kurulun vereceği karar alt mahkemeyi kesin olarak bağlar.

İdari Yargılama Süreci Açısından:

• Özellikle Danıştay’ın bozma kararlarından sonra ilk derece idare veya vergi mahkemeleri, bozma kararına uymakla yükümlüdür.
• Mahkeme, bozma ilamında gösterilen usul ve esasa ilişkin eksiklikleri gidermek, belirlenen hukuki çerçevede yeni bir esas kararı vermek zorundadır.
• Bozma kararının sınırları dışına çıkarak veya bozma gerekçesini dikkate almadan karar verilmesi hukuka aykırı olur ve yeniden bozulma sebebi teşkil eder.

SONUÇ:

Alt mahkeme, üst mahkemenin bozma kararına uyduğunda, bozma gerekçesine uygun karar vermek zorundadır. Esas hakkında karar verirken artık üst mahkemenin işaret ettiği hukuk kurallarına bağlıdır ve kendi eski görüşüne (bozma kararı öncesindeki gerekçesine) dönemez. Uygulamada bu zorunluluk, yargılamada istikrarı ve hukuki güvenliği sağlar.

Kaynaklar:

• HMK Madde 373: Bozmaya Uyma veya Direnme
• Bozma Kararı Doğrultusunda Usuli Müktesep Hak

Her türlü ek hukuki danışmanlık için tekrar sorabilirsiniz. Selamlar.