Hakaret Davası Nasıl Açılır?

Hakaret davası açarken izlenmesi gereken adımlar ve dikkat edilmesi gereken konular oldukça önemlidir. Hakaret, bir kişinin onur, şeref ve kişilik haklarına yönelik söz veya fiillerle saldırı anlamına gelir ve Türk Ceza Kanunu'nun 125. maddesinde düzenlenmiştir[^1^]. Hakaret suçu, somut veya soyut olgu isnadı ve salt sövme şeklinde olabilir. Bu tür suçları ispatlamak için yazışmalar, tanıklar ve güvenlik kayıtları gibi deliller kullanılabilir[^2^].

Hakaret suçunun mağduru, suçun işlendiği tarihten itibaren altı ay içinde Cumhuriyet Savcılığı'na şikâyet dilekçesi ile başvurmalıdır[^2^]. Başvuru direkt mağdur tarafından yapılabileceği gibi bir avukat aracılığıyla da yapılabilir[^3^]. Tüzel süreç başladığında savcılık delil toplayarak uzlaştırma süreci başlatabilir; uzlaşma sağlanmayan durumlarda ise asliye ceza mahkemesinde dava açılır[^3^].

Not: Hakaret davaları, uzlaşma ile sıklıkla sonuçlanabilir[^3^].

[^1^]: Özdoğru Hukuk Bürosu [^2^]: Harbiye Hukuk [^3^]: AHD Durak Hukuk

Hakaret Suçu Nedir?

Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nda yer alan bir suç tipidir. Bir kişinin onur, şeref ve saygınlığını zedeleyecek şekilde söz, yazı veya davranışta bulunmak, hakaret suçu kapsamına girer. Hakaret, günlük hayatta sıkça karşılaşılan bir sorun olduğu için pek çok kişi bu suçun ne anlama geldiğini, unsurlarını ve nasıl işlendiğini merak ediyor.

Hakaret suçuyla ilgili olarak internette yapılan araştırmalarda, Adalet Bakanlığı, TBMM, baro siteleri ve hukuk büroları gibi resmi ve güvenilir web sitelerinde detaylı bilgiler bulunduğu görülmüştür. Özellikle, TCK 125. madde kapsamında hakaretin tanımı, suçun unsurları, türleri ve dijital ortamlarda işleniş şekli öne çıkıyor. Ayrıca "aleni hakaret", "sövme yoluyla hakaret", "somut olgu isnadı" ve "sosyal medya hakareti" gibi kavramlar detaylı şekilde açıklanmış. Şikayet ve cezalandırma süreçleri de çok merak ediliyor.

Şimdi hakaret suçunun tanımından başlayarak, türlerine ve unsurlarına kadar tüm önemli ayrıntıları açıklayalım.

Hakaret Suçunun Tanımı

Hakaret suçunun tanımı, Türk Ceza Kanunu’nda açıkça yapılmıştır.

Hakaret suçu, bir kişinin onur, şeref ve saygınlığına saldırı niteliğinde söz, yazı, hareket veya ileti ile yapılan eylemlerle oluşur. Bir başka ifadeyle, bir kişiye "aşağılayıcı veya küçük düşürücü" şekilde hitap edilmesi ya da isnatlarda bulunulması hakaret kabul edilir.

Klasik örneklerden biri, bir kimseye küfretmek ya da argo sözler söylemektir. Ancak hakaret sadece küfürden ibaret değildir. Bir kişinin, somut bir olayla başka birinin saygınlığına zarar verdiği beyanlarda bulunması da hakaret suçu kapsamına girebilir.

Hakaret Suçunun Unsurları

Hakaret suçu oluşabilmesi için belirli unsurların bir arada bulunması gerekir. Hakaret suçu unsurlarını üçe ayırabiliriz: maddi unsur, manevi unsur ve hukuka aykırılık.

Maddi Unsur

Hakaret suçunda maddi unsur, failin (yani hakarette bulunan kişinin), mağdurun (hakarete uğrayan kişinin) onur ve saygınlığını zedeleyecek "bir fiil" gerçekleştirmesidir. Bu fiil, ağızdan çıkan bir söz, bir yazı, bir hareket, ya da dijital ortamda gönderilen bir mesaj olabilir.

Maddi unsurun gerçekleşmesi için;

• Hakaretin gerçek bir kişiye yapılması gerekir,
• Eylemin kişiye yönelik ve onur kırıcı olması gereklidir,
• Hakaretin sözlü, yazılı, görsel veya hareketle olması mümkündür.

Manevi Unsur

Hakaret suçunda manevi unsur, failin kastıdır. Yani; hakaret eden kişinin, mağdurun şeref ve saygınlığını zedeleme niyetinin olması gerekir. Kasıtlı olarak yapılan her aşağılayıcı ya da küçük düşürücü davranış, manevi unsurun varlığını gösterir.

Hakarette taksir (yani kazara, istemeden yapılan hareket) cezalandırılmaz. Failin bilerek ve isteyerek aşağılayıcı eylemi gerçekleştirmesi gerekir.

Hukuka Aykırılık

Hakaret suçunun üçüncü unsuru ise "hukuka aykırılık"tır. Yani, yapılan hareketin yasal bir gerekçeye dayanmadan yapılması gereklidir. Örneğin, oldukça nadir durumlarda, bir kişinin kendini savunmak amacıyla sarf ettiği ifadeler hukuken mazur görülebilir. Ancak genel olarak, yönelik şeref, onur ve saygınlığın hukuka aykırı şekilde zedelenmesi gereklidir.

Hakaret Suçunun Türleri

Hakaret suçunun farklı işleniş şekillerine göre türleri bulunmaktadır. Bunlar arasında,

• Sövme yoluyla hakaret,
• Somut olgu isnadı yoluyla hakaret,
• Aleni hakaret,
• Sosyal medyada hakaret,
• Mesaj, SMS veya WhatsApp ile hakaret sayılabilir.

Sövme Yoluyla Hakaret

Sövme yoluyla hakaret, en sık karşılaşılan hakaret türüdür. Bir kişiye ağıza alınmayacak küfürlü, aşağılayıcı veya argo sözler söylemek "sövme" olarak kabul edilir. "Aptal, şerefsiz, ........" gibi ifadeler kullanmak örneklerdendir.

Burada önemli olan, söylenen sözün mağdurun toplumdaki yerini, değerini ve saygınlığını zarar verecek nitelikte olmasıdır.

Somut Olgu İsnadı Yoluyla Hakaret

Somut olgu isnadı yoluyla hakaret, kişiye yalnızca kötü sözler söylemekten farklıdır. Bir kişiye hırsızlık, dolandırıcılık gibi bir suçu ya da utanç verici bir olayı isnat etmek, fakat bu isnadın doğruluğunu ispat edememek hakaret kapsamına girer.

Örneğin; "Sen para çaldın", "Bu işte senin parmağın var" gibi isnatlar, mağdurun şerefini zedeleyecek ve gerçekliği kanıtlanamaz ifadelerse hakaret suçunu oluşturur.

Aleni Hakaret

Aleni hakaret, hakaretin başkalarının da duyacağı ya da göreceği şekilde gerçekleşmesidir. Yani; kalabalık bir ortamda, topluluk önünde, sosyal medyada açık bir şekilde yapılan hakaretler "aleni" kabul edilir.

Çoğu zaman aleni hakarette, suçun cezası artırılabilir. Çünkü mağdurun toplum önünde küçük düşürülmesi söz konusudur.

Sosyal Medya ve Dijital Platformlarda Hakaret

Sosyal medya ve dijital platformlarda hakaret, günümüzde çok yaygınlaşmıştır. Özellikle Instagram, Twitter (X), Facebook veya YouTube gibi ortamlarda yapılan yorumlar, paylaşımlar veya DM’ler vasıtasıyla hakaret suçu işlenebilmektedir.

Sosyal medya üzerinden hakaret genellikle,

• Yorumlarda küfür etmek,
• Fotoğraf altına küçük düşürücü şeyler yazmak,
• Direkt mesajda aşağılayıcı ifadeler kullanmak,
• Aleni şekilde paylaşım yapmak şeklinde görülür.

Hakaretin dijital ortamda yapılması suçu ortadan kaldırmaz. Aksine, delil olarak ekran görüntüsü veya kayıtlar kullanılabilir.

Mesaj/SMS/WhatsApp İle Hakaret

Mesaj, SMS veya WhatsApp üzerinden hakaret de günümüzde çokça rastlanan bir durumdur. Akıllı telefonlarla gönderilen mesajların içeriğinde; küfür, hakaret ve aşağılama varsa, bunlar delil olarak kaydedilebilir.

Özellikle WhatsApp yazışmaları, SMS’ler veya e-posta iletileri hakaret suçu kapsamında değerlendirilebilir. Burada da mesajın içeriğindeki ifadelerin, bir kişiyi küçük düşürücü şekilde olması yeterlidir.

Unutulmamalı ki, ister yüz yüze ister dijital ortamlarda olsun; bir kişinin hak ve onuruna yapılan saldırı hakaret suçu sayılır ve Türk Ceza Kanunu’na göre cezalandırılabilir.

Hakaret Suçunda Şikayet Hakkı

Hakaret suçu, genellikle şikayete bağlı bir suçtur. Yani, hakarete uğrayan kişinin şikayette bulunması gerekir; aksi durumda Cumhuriyet savcılığı resen soruşturma başlatamaz. Ancak cumhurbaşkanına hakaret gibi bazı özel durumlarda şikayet koşulu aranmaz, savcılık kendiliğinden işlem yapar. Hakaret suçu işlendiğinde mağdur, doğrudan savcılığa ya da karakola başvurarak şikayet hakkını kullanabilir. Şikayet hakkı, onur, şeref veya saygınlığının zedelendiğini iddia eden kişiye aittir. Bu hak, mağdurun bizzat kendisine ait olup; bazı durumlarda mağdurun temsilcisi de şikayette bulunabilir.

Şikayet Süresi ve Zamanaşımı

Hakaret davası açmak için önemli bir süre sınırı vardır. Şikayet süresi, hakareti ve hakareti yapan kişiyi öğrendiğiniz gün başlar ve 6 ay ile sınırlıdır. Bu 6 aylık sürede şikayet etmezseniz hakkınızı kaybedersiniz. Ayrıca 2024 yılından sonra gelen kanun değişikliğiyle beraber, olayın gerçekleştiği tarihten itibaren en fazla 2 yıl içinde daima şikayette bulunmuş olmak gerekir. Yani, kişi hakareti kimden geldiğini geç öğrense bile, fiilin işlendiği tarihten itibaren 2 yıl geçtikten sonra artık hakaret için dava açılamaz. Bunun dışında, hakaret suçlarının genel ceza zamanaşımı süresi ise 8 yıldır. Bu süreler dava ve şikayet hakkı açısından çok önemlidir.

Kimler Hakaret Davası Açabilir?

Hakaret davası, hakarete uğradığını düşünen ve onur, şeref veya saygınlığı zedelenen herkes tarafından açılabilir. Gerçek kişiler dışında bazı özel şirketler ve tüzel kişiler de topluluk olarak hakarete uğradıklarında dava açma hakkına sahip olabilir. Bunun dışında mağdurun reşit olmaması veya kısıtlı olması halinde, yasal temsilcileri de onun namına hakaret davası açabilir. Kısacası "hakaret davasını kim açabilir?" derseniz; mağdur olan herkes bu hakkı kullanabilir.

Kimlere Karşı Hakaret Davası Açılabilir?

Hakaret davası, hakaret fiilini işleyen yani onur, şeref veya saygınlığı zedeleyici söz veya davranışı yapan kişi veya kişilere karşı açılır. Bu kişi bir birey olabileceği gibi birden fazla kişiye de dava açılabilir. Hakaret fiilini işleyen kişinin kim olduğunun tespit edilmesi gerekir; ancak bazen sosyal medya gibi mecralarda bu kişi isimsiz olabilir. Kimliği tespit edilemeyenler hakkında dava açılamaz fakat üçüncü kişiler hakkında tanık vb. kanıtlarla tespit yapılabilir. Ayrıca kamu görevlilerine edilen hakaretlerde, kamu görevlisi sıfatı dikkate alınarak özel yargılama usulleri uygulanabilir.

Özetle; hakaret davası açabilmek için hakaret fiiline uğramış, kimliği belirli bir mağdur ve hakaret fiilini işlemiş kişi veya kişiler olmalıdır. Şikayet süresi ve usullerine dikkat etmek gerekir.

Hakaret Davası Başvuru ve Süreçleri

Şikayet Dilekçesi Nasıl Hazırlanır?

Şikayet dilekçesi hazırlamak, hakaret davası sürecinde en önemli ilk adımdır. Şikayet dilekçesinde olayın detaylıca anlatılması, hakaretin ne şekilde yapıldığının açıkça belirtilmesi gerekir. Dilekçe anlaşılır, kısa ve net olmalıdır. Olayın şahidi varsa, tanıkların isimleri açıkça yazılmalıdır.

Hakaret suçu işlediğini düşündüğünüz kişi veya kişilerin kimlik bilgileri mümkün olduğu kadar açık yazılmalıdır. Elinizde bulunan deliller de dilekçeye eklenmelidir. Ayrıca “şikayetçiyim, davacıyım” gibi taleplerle sonuç bölümü mutlaka eklenmelidir.

Dilekçede Bulunması Gereken Bilgiler

Dilekçede bulunması gereken başlıca bilgiler şunlardır:

• Şikayetçinin adı, soyadı, T.C. kimlik numarası ve iletişim bilgileri
• Mağduru olunan olayın hangi tarihte, nerede ve nasıl geliştiği
• Sanık veya şüphelinin adı, soyadı (biliniyorsa), varsa iletişim bilgileri
• Hakaretin gerçekleştiğine dair açıklama ve delillerin listesi (örneğin, ses kaydı, WhatsApp yazışması, sosyal medya paylaşımı)
• Olayı gören tanıkların isimleri ve iletişim bilgileri
• Olay tarihi, yeri ve detaylı anlatımı
• Şikayet, dava veya cezalandırma talebi

Tüm bu bilgiler eksiksiz ve anlaşılır şekilde yazılmalıdır.

Şikayet Dilekçesi Örneği

Aşağıda örnek bir hakaret dilekçesi bulabilirsiniz:

** T.C. [İlgili] Cumhuriyet Başsavcılığı’na
Şikayetçi: [Ad, Soyad, T.C. No, Adres, Telefon]
Şüpheli: [Ad, Soyad, Biliniyorsa T.C. No, Adres]
Konu: Hakaret suçu ile ilgili şikayetim ve suç duyurum
Açıklamalar:
[Olayın tarihi, yeri ve gelişimi hakkında ayrıntılı bilgi yazılır. Hakaretin ne şekilde gerçekleştiği anlatılır.]
Deliller: [Varsa ses kaydı, video, mesaj dökümü, tanık isimleri]
İstenilen: Sanık hakkında gerekli soruşturmanın yapılarak cezalandırılması için kamu davası açılmasını talep ediyorum.
Tarih
İsim, İmza
**

Bu örnek, kendi olayınıza göre kişiselleştirilebilir.

Cumhuriyet Savcılığına Başvuru

Cumhuriyet Savcılığına başvuru yapmak için öncelikle bağlı bulunduğunuz adliyeye gidilir. Hakaret suçunun işlendiği yerin Cumhuriyet Savcılığı, genellikle başvurunun yapılacağı yerdir. Şikayet dilekçesi elden teslim edilebildiği gibi, UYAP Vatandaş Portalı üzerinden de elektronik olarak başvuru yapılabilir.

Polis merkezleri veya jandarma karakolları aracılığıyla da şikayet dilekçeleri savcılığa iletilebilir. Başvuru yaparken işlem günlüdür ve size şikayet ettiğinize dair bir kayıt verilir.

Olay Yerine Göre Yetkili Savcılık ve Mahkeme

Olay yerine göre yetkili savcılık, hakaret suçunun işlendiği yerin Cumhuriyet Savcılığı’dır. Eğer internetten (sosyal medya, WhatsApp gibi dijital ortamda) hakaret gerçekleştiyse, mağdurun bulunduğu adres de yetkili olabilir.

Mahkeme açısından ise suçun işlendiği yer Asliye Ceza Mahkemesi, genel olarak yetkilidir. Bazı özel durumlar için (örn. kamu görevlisine hakaret) farklı mahkemeler de görevli olabilir.

Soruşturma Aşaması

Soruşturma aşaması, şikayet başvurunuzun savcılık tarafından incelendiği dönemdir. Savcı, dilekçeyi ve eklerdeki delilleri inceler. Gerekiyorsa mağduru, şüpheliyi ve tanıkları ifadeye çağırır.

Bu aşamada, deliller toplanır, olay araştırılır. Eksik bir durum varsa, tamamlatılır. Savcı, hakaret suçunun işlendiğine kanaat getirirse iddianame düzenler. Yeterli delil yoksa kamu adına karar verilir ve dosya kapanır.

Uzlaşma Süreci

Uzlaşma süreci, hakaret suçunun takibe bağlı olması nedeniyle devreye girer. Savcılık aşamasında, taraflara uzlaşmak isteyip istemedikleri sorulmaktadır. Uzlaştırmacı, iki tarafla görüşerek anlaşmaya varmaya çalışır. Uzlaşma başarılı olursa dava açılmaz ve dosya kapanır.

Uzlaşma Nedir, Zorunlu mudur?

Uzlaşma, şikayetçi ile şüpheli arasında anlaşma sağlanmasına yönelik arabuluculuk sürecidir. Zorunlu değildir; taraflar isterse kabul eder, istemezse süreç devam eder. Uzlaşma tek taraflı olamaz, iki tarafın da onayı gerekir.

Uzlaşma Sağlanamazsa Ne Olur?

Uzlaşma sağlanamazsa, savcılık iddianame hazırlayarak dosyayı yetkili mahkemeye gönderir. Ceza davası açılır ve yargılama sürecine geçilir. Taraflar artık mahkeme önünde iddialarını ve savunmalarını sunar. Dava, öngörülen yasal süreçte sonuçlanır.

Kovuşturma ve Yargılama Aşaması

Kovuşturma aşamasında, iddianame üzerine Asliye Ceza Mahkemesi’nde duruşmalar başlar. Davanın ilk duruşmasında taraflar dinlenir, deliller incelenir. Gerekirse tanıklar ve bilirkişiler dinlenir.

Mahkeme, bütün delilleri ve savunmaları dikkate alarak karar verir. Hakaret durumu sabit görülürse, sanığa ceza verilir. Aksi durumda beraat kararı çıkar.

Hakaret Davası Hangi Mahkemede Açılır?

Hakaret davası, asıliye ceza mahkemesinde görülür. Suçun işlendiği yer mahkemesi yetkili ve görevlidir. Ancak mağdurun ikametgah adresi de yetki bakımından değerlendirilebilir. Eğer hakaret ciddi boyutta ve özel şartlar taşıyorsa (kamu görevlisine karşı gibi), başvuru yapılacak mahkeme değişebilir.

Sonuç olarak, hakaret davası başvuru süreçleri, doğru ve eksiksiz dilekçe hazırlama ile başlar; savcılığa doğru biçimde başvuru, soruşturma, mümkünse uzlaşma ve sonrasında yargılama aşamalarını içerir. Hakaretle karşılaşıldığında yasal haklarınızı kullanmak için adımları dikkatle takip etmek gerekir.

Hakaret Davasında Deliller ve İspat

Geçerli Delil Türleri

Hakaret davasında, ispat çok önemlidir. Mahkemeler, hakaretin gerçekten gerçekleşip gerçekleşmediğini değerlendirirken sadece iddialara bakmaz. Ortaya konulan delillerle olayın doğruluğu araştırılır. Hakaret suçunun ispatında en çok kullanılan deliller arasında yazılı belgeler, dijital kayıtlar, tanık ifadeleri ve sosyal medya paylaşımları bulunur.

Yazılı Deliller

Yazılı deliller, hakaretin yazılı şekilde işlendiğini gösteren her tür belgedir. Mektuplar, noter onaylı belgeler, el yazısıyla yazılmış notlar, tehdit içeren mesajlar ve işyerinde tutulan tutanaklar yazılı delil sayılır. Hakaret e-posta yoluyla yapılmışsa, e-posta çıktısı da yazılı delil olarak kullanılabilir. Mahkeme, bu tip belgeleri ve evraklarda yer alan ifadeleri dikkatle inceler. Delilin orijinal ve üzerinde oynanmamış olması gerekir.

Dijital/Ekran Görüntüleri ve Ses Kayıtları

Dijital çağda, davalarda ekran görüntüleri ve ses kayıtları çok sık kullanılır. WhatsApp, SMS veya diğer mesajlaşma uygulamalarında karşıdaki kişi hakaret içeren mesaj attıysa, bu mesajların ekran görüntüsü alınır. Aynı şekilde, bir ses kaydında kişiye hakaret ediliyorsa o ses kaydı da delil olarak gösterilebilir.

Ancak ses ve görüntü kayıtları, Türk Ceza Kanunu'na göre karşı tarafın izni olmadan alındıysa, mahkemeye sunulmadan önce dikkatle değerlendirilmelidir. Bazı durumlarda, kişinin kendisini koruma amacıyla aldığı kayıtlar geçerli sayılır. Her durumda mahkemenin delili kabul edip etmeyeceğine karar verme hakkı vardır.

Tanık Beyanları

Tanık beyanları, hakaretin varlığını doğrulayan en önemli sözlü delillerdendir. Hakarete uğradığını iddia eden kişi, olay anında yanında olan bir veya birden fazla kişiyi tanık olarak gösterebilir. Tanıklar, duruşmada veya savcılık aşamasında olayları anlatır. Hakaretin görgü tanığı olması, olayın ispatlanmasını kolaylaştırır. Mahkeme tanıkların samimiyetini ve anlattıklarının doğruluğunu da değerlendirir.

Sosyal Medya Paylaşımları

Sosyal medya paylaşımları, günümüzde en sık karşılaşılan hakaret delillerindendir. Facebook, Twitter, Instagram gibi platformlar üzerinden yapılan hakaret içerikli paylaşımlar ekran görüntüsü alınarak veya platformdan alınan onaylı url'lerle delil yapılabilir. Bu tür delillerde paylaşımın kime ait olduğu, içerikte ne söylendiği ve paylaşımın kamuya açık olup olmadığı çok önemlidir. Ayrıca paylaşımın silinmeden önceki hali de gerekirse BTK’dan veya sosyal medya platformundan talep edilebilmektedir.

Delillerin Toplanması ve Sunulması

Hakaret davasında delillerin toplanması ve mahkemeye doğru şekilde sunulması gerekir. Delillerin tam, açık ve anlaşılır şekilde hazırlanması, davanın başarıya ulaşmasını kolaylaştırır. Belge, yazışma ya da ekran görüntüleri varsa, bunlar tarih ve saat bilgisiyle birlikte dosyalanmalıdır.

Delilleri mahkemeye sunarken şu adımlar izlenmelidir:

• Yazılı belgeler ve dijital kayıtlar bir nüsha halinde, bazen orijinalleriyle birlikte dosyalanır.
• Ekran görüntülerinin kaynağı ve tarih bilgisi belirtilir.
• Ses kayıtları varsa, mümkünse uzman birinden çözümü alınır.
• Tanıkların kimlik bilgileri ve iletişim bilgileri dilekçede belirtilir.
• Sosyal medya delilleri için paylaşımın linki de eklenir.

Deliller, şikayet dilekçesiyle birlikte ya da soruşturma aşamasında savcılığa sunulabilir. Eğer deliller sonradan elde edilirse, bunlar da ek dilekçeyle tekrar sunulabilir. Delillerin orijinalliği ve güvenilirliği, mahkeme tarafından incelenir.

Hakaretin İspatı Nasıl Sağlanır?

Hakaretin ispatı, sunulan delillerin gücüne ve olayın şartlarına bağlıdır. Hakarete uğrayanın anlatımı, güçlü delillerle desteklenirse davada başarı şansı yükselir. Mahkeme öncelikle hakaret sayılacak ifade veya davranışı inceler, ardından sunulan delillerin gerçekten bu suçu ortaya koyup koymadığını kontrol eder.

Pratikte, yazılı ya da dijital bir delil varsa iş oldukça kolaylaşır. Sosyal medya veya mesajlaşma uygulamalarından elde edilen ekran görüntüleri ve mesajlar kesin bir ispat aracı olarak kabul edilir. Tanık ifadeleriyle desteklenen olaylar da ispatlanmış sayılır. Ancak sadece "sözlü olarak bana hakaret etti" şeklindeki iddialarda, başka bir delil yoksa, davanın ispatı zorlaşabilir.

Kısacası, mümkün olan tüm delilleri toplamak ve mahkemeye sunmak, hakaret davasında başarılı olmak için en etkili yoldur. Hakaretin ispatı için elinizde ne kadar fazla ve çeşitli delil varsa, davada o kadar güçlü bir konumda olursunuz.

Hakaret Davasında Cezalar ve Sonuçlar

Hakaret Suçunun Cezası

Hakaret suçu Türk Ceza Kanunu’na (TCK) göre cezalandırılan bir fiildir. Hakaretin cezası, hakaretin türüne, işlendiği kişiye, aleni şekilde olup olmadığına ve suçun işleniş şekline göre değişir. Mahkeme, hakaret suçu sabit olduğunda, fail hakkında hapis veya adli para cezasına hükmedebilir. Suçun işleniş şartlarına göre cezanın türü ve miktarı değişir; bazı durumlarda da cezada artırım yapılır.

Basit Hakaret Cezası

Basit hakaret cezası, genellikle kişinin onur, şeref ve saygınlığına saldırı niteliğinde olan ve özel şartlar taşımayan hakaret durumlarında uygulanır. TCK’nın 125. maddesine göre, bir kimseye onur, şeref ve saygınlığına saldıran bir fiil işlendiğinde, 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezası verilebilir. Ancak suçun basit şekilde işlenmesi ve ilk defa işlenmiş olması halinde mahkeme genellikle adli para cezası verir.

Nitelikli Hakaret Cezası

Nitelikli hakaret, bazı özel durumlarda işlenen hakaret suçları için geçerlidir. Hakaret suçu kamuya açık alanda (aleni), bir topluluk önünde, sosyal medya veya basın yoluyla işlendiğinde veya dini, cinsiyet, ırk gibi farklılıklara dayalı amaçlarla yapıldığında ceza artar. Türk Ceza Kanunu’na göre, hakaretin alenen işlenmesi halinde verilecek ceza altıda bir oranında artırılır. Nitelikli hakaret, özellikle mağduru küçük düşürmeye daha çok sebep olacak şekilde işlendiyse cezası daha ağır olur.

Kamu Görevlisine Hakaret

Kamu görevlisine, görevinden dolayı hakaret edilirse Türk Ceza Kanunu’na göre ceza artar. Kamu görevlisine hakaret suçu işlendiğinde ceza, yarı oranında artırılarak uygulanır. Yani hem hapis hem de adli para cezasının alt ve üst sınırları daha yüksek olur. Özellikle kolluk kuvvetlerine, öğretmenlere, doktorlara vb. resmi vazife sırasında yapılan hakaret cezalandırılmada daha katıdır.

Cumhurbaşkanına Hakaret

Cumhurbaşkanına hakaret TCK’da özel olarak düzenlenmiştir ve cezası diğer hakaret suçlarına göre çok daha ağırdır. Cumhurbaşkanına hakaret eden kişi hakkında, bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür. Ayrıca suçun aleni işlenmesi durumunda verilecek ceza da artırılır. Cumhurbaşkanına hakaret davalarında savcılar çoğunlukla doğrudan soruşturma başlatır.

Ölen Kişiye Hakaret (Hatırasına Hakaret)

Ölmüş bir kişinin hatırasına hakaret de Türk Ceza Kanunu kapsamında suçtur. Ölen kişinin anısına hakaret eden kişi için 3 aydan 2 yıla kadar hapis cezası verilebilir. Suçun aleni şekilde işlenmesi halinde burada da cezada artırım söz konusu olur. Toplumda büyük yankı uyandıran olaylarda bu suç daha hassas değerlendirilir.

Adli Para Cezası

Adli para cezası, mahkeme tarafından hapis cezası yerine veya hapis cezasıyla birlikte da verilebilir. Hakaret suçunda en çok uygulanan cezalardan biridir. Mahkeme, failin sosyal ve ekonomik durumunu göz önünde bulundurarak günlük belirli bir miktar üzerinden ceza verir. Ödenmeyen adli para cezası, mahkeme kararıyla hapis cezasına çevrilebilir.

Hapis Cezası ve HAGB (Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması)

Hakaret suçunda hapis cezası genellikle daha ağır ve nitelikli vakalarda verilir. Hapis cezasının süresi, suçun niteliğine göre değişse de, mahkemeler ilk defa suç işleyen ve pişmanlık gösteren kişilerde HAGB yani Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması uygulamasını seçebilir. Bu uygulamada, sanık belirli bir süre denetim süresine tabi tutulur. Bu süre sorunsuz biterse, hakaret suçu işlememiş sayılır ve ceza siciline işlenmez. Ancak sanık, bu sürede tekrar suç işlerse, mahkeme hükmü açıklar ve ceza uygulanır.

Adli Sicile İşleyip İşlemeyeceği

Hakaret suçu sonucunda verilen ceza, doğrudan adli sicil kaydına işlenir. Ancak HAGB kararı verilirse, ceza henüz kesinleşmediği için adli sicilde gözükmez. Ceza infaz edilip süreç tamamlandıktan sonra da belli koşullarda adli sicil kaydından silinebilir. Adli para cezası veya ertelenmiş hapis cezalarında ise sicile işlenme durumu yine mahkeme kararına ve infazın şekline bağlıdır. Birçok kişi iş başvurularında adli sicil kaydına hakaret suçunun işlenip işlenmeyeceğini merak eder. Eğer hüküm kesinleşir ve HAGB uygulanmazsa, sicilde görünür.

Hakaret suçunda verilecek ceza ve sonuçlar, yaşanan olaya göre ve tarafların durumuna göre değişiklik gösterir. Her somut olay, kendi içerisinde ayrıca değerlendirilir.

Hakaret Nedeniyle Tazminat Davası

Manevi ve Maddi Tazminat Davaları

Hakaret nedeniyle tazminat davası açmak isteyen kişiler, iki farklı tazminat hakkına sahip olabilir: manevi tazminat ve maddi tazminat. Manevi tazminat, kişilik haklarının zedelenmesi sonucu kişinin yaşadığı üzüntü ve sıkıntının giderilmesi amacıyla talep edilir. Kısacası, sizin onurunuz, saygınlığınız ya da toplum içindeki haklarınız zarar gördüyse, mahkemeden manevi tazminat isteyebilirsiniz.

Maddi tazminat ise sadece maddi bir kayıp varsa talep edilebilir. Hakaret nedeniyle doğrudan bir ekonomik zararınız olduysa, örneğin işinizi kaybetmeniz ya da gelir kaybı yaşamanız gibi durumlarda, bu zararın karşılanması için mahkemeden maddi tazminat isteyebilirsiniz. Ancak çoğu hakaret davasında genellikle manevi tazminat talep edilir çünkü hakaret çoğunlukla duygusal zarara yol açar.

Tazminat Davası Açma Süresi ve Şartları

Hakaret nedeniyle tazminat davası açmak için bazı şartlara dikkat etmeniz gerekir. Öncelikle, hakaret fiilinin öğrenildiği tarihten itibaren bir yıl içinde dava açmak gerekmektedir. Ancak, hakaret eylemi için ayrıca ceza davası açılmışsa, ceza davası sonuçlanana kadar tazminat davası açmak da mümkündür.

Tazminat davası açabilmek için hakaretin açıkça ve doğrudan kişiye yönelmiş olması şarttır. Ayrıca kişilik haklarınızın gerçekten zedelendiğini, yani olaydan zarar gördüğünüzü, rahatsız olduğunuzu, çevrenizde saygınlığınızın zedelendiğini göstermeniz gerekir. İddia edilen hakaret olayının gerçekten yaşandığını ispatlayan deliller da bu süreçte çok önemlidir.

Mahkemelerin Tazminat Miktarını Belirlemesi

Mahkemeler, tazminat miktarı konusunda birçok faktörü dikkate alır. Hakaretin şekli, dozu, topluluk önünde olup olmadığı, kişinin toplumdaki konumu, olayın etkisi ve mağdurun uğradığı zarar gibi unsurlar değerlendirilir. Özellikle hakaret eylemi, sosyal medya gibi herkesin görebildiği bir ortamda gerçekleştiyse, manevi tazminat miktarı daha yüksek olabilir.

Hakimin takdir hakkı geniş olmakla birlikte, talepten fazlasına hükmedilemez. Yani davacı ne kadar talep ediyorsa, mahkeme en fazla o kadar tazminata karar verebilir. Zararın boyutu, tarafların ekonomik durumu, olayın ağırlığına göre bir miktar belirlenir. Mahkemeler çoğu zaman “makul” ve “hakkaniyete uygun” bir rakam belirlerler.

Tazminat Davası Açmak İçin Gerekli Belgeler

Tazminat davası açabilmek için bazı belgelerin hazır olması gereklidir. İlk olarak, dava dilekçesi hazırlanmalıdır. Dilekçede, hakaret olayının detayları, nerede ve nasıl gerçekleştiği açıkça yazılmalıdır. Olayı ispatlayan deliller çok önemlidir. Bunlar; sosyal medya mesajları, WhatsApp konuşmaları, SMS'ler, tanık beyanları, varsa yazılı belgeler veya görüntü kayıtları olabilir.

Ayrıca tarafların kimlik fotokopisi, adres bilgileri, vekil ile davanın açılması durumunda ise vekaletname gereklidir. Ceza davası ile birlikte açılsa da, tazminat talepleri için ayrı bir dilekçe hazırlanması daha iyi olur. Eğer hakaret sonucu maddi bir kayıp yaşandıysa, bunu gösteren faturalar, banka hareketleri gibi belgeler de mahkemeye sunulmalıdır.

Sonuç olarak, hakaret nedeniyle açacağınız tazminat davası için olayın belgelenmesi, doğru delillerin toplanması ve yasal sürelerin kaçırılmaması gerekmektedir. Bu süreçte bir avukatla çalışmak sizin için işleri daha kolay ve güvenli hale getirebilir.

Hakaret Davasında Sıkça Sorulan Sorular

Hakaret Davası Ne Kadar Sürer?

Hakaret davası süresi, davanın karmaşıklığına, delil durumuna ve mahkemenin yoğunluğuna göre değişir. Genelde hakaret davaları 6 ay ile 1,5 yıl arasında sonuçlanabilir. Ancak, dosyada çok sayıda tanık varsa veya delil toplama işlemleri uzarsa bu süre uzayabilir. Dosya çok açıksa, şikayetçi ve sanık tek celsede dinlenirse daha kısa sürede de bitebilir. Yargıtay’a temyiz gibi aşamalar gelirse süre uzayabilir.

Hakaret Davası Açma Ücreti ve Masrafları

Hakaret davası açarken, şikayetçi olarak başvurduğunuzda savcılıkta herhangi bir harç veya ücret ödemezsiniz. Ancak, hakaret davası sonucunda tazminat talep ediyorsanız veya bireysel bir tazminat davası açacaksanız, mahkeme harcı ve giderleri ödemeniz gerekir. Tazminat davalarında bu bedel davaya ve talep edilen tutara göre değişir. Bir de avukat tutarsanız, avukatlık ücreti de ödersiniz.

Avukat Tutmak Zorunlu mu?

Hakaret davasında avukat tutmak zorunlu değildir. Dileyen herkes şikayetini bizzat savcılığa ya da karakola giderek yapabilir ve mahkemede de kendini savunabilir. Ancak, hukuki haklarınızı eksiksiz savunabilmek ve süreci takip etmek için avukat ile çalışmak faydalı olabilir. Özellikle delil sunma, usul işlemleri gibi konularda avukat desteği işleri kolaylaştırır.

Davada Hangi Hakları Koruyabilirsiniz?

Hakaret davasında itibarınızı koruma ve uğradığınız manevi zararın giderilmesini talep etme hakkınız vardır. Ayrıca hem ceza hem de tazminat (manevi/maddi) davaları açarak, size hakaret edene cezai bir yaptırım uygulanmasını ve hakkınızda oluşan olumsuz durumun ortadan kaldırılmasını isteyebilirsiniz. Davanın her aşamasında savunma, delil sunma, tanık gösterme gibi haklarınız korunur.

Hakaret Davasında Zamanaşımı

Hakaret suçu için şikayet süresi fiili öğrendiğiniz günden itibaren 6 aydır. Şikayet edilmezse hak düşer. Ayrıca ceza davasında hakaret suçunun genel dava zamanaşımı süresi 8 yıldır. Yani 8 yıl içinde fark ettiğiniz bir hakaret suçunu adliyeye taşıyabilirsiniz; fakat şikayet hakkınızı 6 ay içinde kullanmanız gerekir.

Hakaret Davasında Mahkemeye Çıkmak Zorunlu mu?

Hakaret davasında şikayetçi veya sanık olmanız halinde, mahkeme sizi duruşmaya zorunlu olarak çağırabilir. Duruşmalara katılmak, ifade vermek ve savunmanızı yapmak önemlidir. Ancak, avukat tutarsanız bazı aşamalarda avukatınız sizi temsil edebilir ve sizin her duruşmaya gitmeniz gerekmeyebilir. Mahkeme gerekirse sizi bizzat getirme kararı da alabilir.

Hakaret Suçu Yüz Kızartıcı Suç mudur?

Hakaret suçu Türk Ceza Kanunu’nda yüz kızartıcı suçlar arasında sayılmaz. Yüz kızartıcı suçlar daha çok hırsızlık, dolandırıcılık, cinsel suçlar gibi ağır ahlaki suçlardır. Bu nedenle, sadece hakaret suçundan dolayı sabıkanızda "yüz kızartıcı suç" kaydı yer almaz.

Hakkımda Hakaret Davası Açıldı, Ne Yapmalıyım?

Hakkınızda hakaret davası açıldıysa, size mahkeme veya savcılıktan tebligat gelir. İlk iş olarak suçlamaların ne olduğunu dikkatlice okuyun. Delillerinizi toplayın ve savunmanızı hazırlayın. Bir avukata danışmak haklarınızı daha iyi korumanıza yardımcı olur. Duruşmalar için belirtilen tarihte mahkemede veya karakolda hazır olun. Kendi ifadenizi açıkça, delillerle birlikte sunun. Panik yapmayın, haklarınızı bilin ve hukuka uygun olarak kendinizi savunun.

Sosyal Medya Hakaretlerinde Emniyet ve BTK İşlemleri

Sosyal medya hakaretlerinde emniyet ve BTK işlemleri büyük önem taşıyor. Öncelikle, sosyal medyada yapılan bir hakaret ile karşılaşıldığında, mağdur kişi bulundukları yerdeki emniyet birimine veya Cumhuriyet Savcılığı’na başvurabiliyor. Şikayet sırasında hakarete dair ekran görüntüsü, mesaj, tarih ve saat gibi dijital deliller de alınarak teslim edilmeli.

Emniyet bu başvuru doğrultusunda hakarette bulunan kişinin kimliğini tespit etmek için teknik çalışmalar yürütüyor. Eğer suçun işlendiği platform yurtdışı merkezli ise, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) da devreye giriyor. BTK kanalından, sosyal medya şirketlerinden “IP adresi” veya “hesap sahibi” bilgisi talep ediliyor. Bu bilgiler ulaştığında, şahsın kimliği netleşiyor ve yasal süreç başlatılıyor.

Unutulmamalı ki, sosyal medyadaki hakaretler genellikle “alenen” işlendiği için ceza 1/6 oranında artırılabiliyor. Ayrıca, adli süreçte başvuru sırasında dijital delillerin mümkün olduğunca orijinal ve bozulmamış olması şart.

Dijital Delillerin Geçerliliği

Dijital delillerin geçerliliği, Türk hukukunda detaylı şekilde düzenlenmiştir. Mahkemelerde WhatsApp mesajları, e-posta yazışmaları, SMS, sosyal medya ekran görüntüleri, ses ve görüntü kayıtları kanıt olarak sunulabilir. Ancak bu delillerin hukuka uygun şekilde elde edilmesi çok önemlidir. Hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen dijital delillerin mahkemelerde geçerliliği yoktur ve mahkeme tarafından dikkate alınmaz.

Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK) dijital delillerle ilgili esasları belirler. Örneğin, taraflar arasında geçen bir WhatsApp yazışması veya sosyal medya mesajı, taraflardan birinin kaydetmesi koşuluyla mahkemeye sunulabilir. Özellikle dijital çağda delilleri eklemek için ekran görüntülerinin doğrulanabilirliği, kaynağı ve varsa bilirkişinin onayı gibi unsurlar da değerlendirilir.

Dijital delillerle ilgili dikkat edilmesi gereken en önemli kural; “hukuka uygunluk”. Kişinin özel hayatına izinsiz olarak girerek alınan herhangi bir dijital veri kanıt olarak kabul edilmez. Delilin elde edilme şekliyle ilgili bir tereddüt varsa, mahkeme ek bilirkişi incelemesi veya teknik analiz talep edebilir.

Uzlaşma Olmazsa Dava Nasıl Sonuçlanır?

Hakaret davalarında uzlaşma sağlanamazsa dava normal yargılama sürecine girer. Hakaret suçu, uzlaşma kapsamındaki suçlardan biridir ve ilk aşamada uzlaştırma bürosuna gönderilir. Ancak taraflar anlaşamaz ya da uzlaşmak istemezse, dosya mahkemeye iletilir ve yargılamaya başlanır.

Yargılamada, mağdur ve sanık mahkemeye davet edilir ve deliller incelenir. Tüm deliller değerlendirildikten sonra, hakimin verdiği karara göre sanık “adli para cezası”, “hapis cezası” veya gerekirse hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararıyla karşılaşabilir. Ceza hükmü kesinleşirse, karar adli sicile de işlenebilir.

Uzlaşma olmazsa davalar genellikle daha uzun sürer ve tarafların masrafı artar. Ayrıca, kişilerin uzlaşmaması halinde toplumda hakaret suçu ile mücadele açısından mutlaka caydırıcı bir sonuç çıkması için, mahkeme yoğun olarak cezai yaptırıma yönelir. Bu nedenle, hakaret davalarında uzlaşma hem tarafların lehine hem de adaletin hızlanması açısından önemlidir.

Hakaret Suçunun Tanımı

Hakaret suçunun tanımı, Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde açıkça belirtilmiştir. Hakaret suçu, bir kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edecek şekilde bir fiil veya olgu isnat etmek veya sövmek yoluyla işlenir. Bu durumda herhangi bir söz, yazı, jest ya da hareketle mağdurun saygınlığı zedeleniyorsa, hakaret suçu oluşmuş kabul edilir.

Hakaret yalnızca küfürle değil; bir kişiye “hırsız”, “yalancı”, “sahtekar” gibi somut fiil isnatlarıyla da işlenebilir. Burada önemli olan, yapılan eylem veya söylenen sözün kişinin toplum önündeki değerini zedelemesidir. Türk Dil Kurumu’na göre de hakaret; “onur kırıcı, küçük düşürücü söz veya davranış” olarak tanımlanır. Kısacası bir kişinin haysiyetinin hedef alınması yeterlidir.

Hakaret Suçunun Unsurları

Hakaret suçunun unsurları, üç temel noktada değerlendirilmektedir: maddi unsur, manevi unsur ve hukuka aykırılık.

Maddi Unsur

Hakaret suçunun maddi unsuru; yani dışarıya yansıyan kısmı, mağdurun onur, şeref veya saygınlığını rencide edici bir davranışın somut olarak gerçekleşmesidir. Bu; sözlü, yazılı, görüntülü ya da beden diliyle olabilir. Bir kişiye doğrudan hakaret etmek veya arkasından, ancak başkalarının duyabileceği veya görebileceği şekilde hakaret etmek de bu kapsama girer. Ayrıca hakaretin oluşması için mağdurun o anda bulunmasına gerek yoktur, başkalarına karşı yapılması da yeterlidir.

Hakaret suçunda en önemli hususlardan biri ise, kullanılan ifadelerin toplumda o kişiyi küçük düşürücü anlam taşımış olmasıdır. Yani tek başına kaba ve sert sözler değil, kişinin şerefine saldıran sözler dikkate alınır.

Manevi Unsur

Hakaret suçunun manevi unsuru ise kasttır. Yani failin, başkasının kişilik haklarını ihlal etmek veya onu küçük düşürmek amacıyla hareket etmesi gerekir. Kaza veya yanlışlıkla edilen bir söz hakaret suçu oluşturmaz. Failin bilerek ve isteyerek, mağdurun onurunu zedeleyici ifadelerde bulunması aranır.

Bunun yanında, kızgınlık anında ya da tartışma sırasında “doğrudan kişiyi aşağılama kastı” varsa yine hakaret suçu oluşur. Ancak burada asıl olan, fiilin bilerek ve isteyerek işlenmesidir.

Hukuka Aykırılık

Hakaret suçunda üçüncü unsur ise hukuka aykırılıktır. Yani yapılan eylemin, Türk Ceza Kanunu’nda belirlenen istisnalar dışında yasaya aykırı olması gerekir. Eğer kişi, bir davada savunmasını yaparken veya hakkını korurken hakaret gibi algılanacak tabirleri kullanıyorsa, bu durumda hukuka uygunluk hali oluşabilir. Aynı şekilde ağır eleştiri ve ifade özgürlüğü sınırında kalan sözler hakaret suçunu oluşturmaz.

Son olarak, eğer bir kişiye gerçek ve doğru bir isnat yapılıyorsa, bunun ispatlanabilmesi durumunda da hukuka aykırılık olmadığından hakaret suçu oluşmaz. Fakat isnadın mutlaka gerçek ve somut olması şarttır.

Not: Hakaret suçuyla ilgili her yıl düzenlemeler ve kararlar çıkmaktadır. Hukukçulara veya güncel mevzuata danışmak her zaman faydalıdır. Bu bilgiler Temmuz 2024 güncelleri dikkate alınarak hazırlanmıştır.