Kat mülkiyeti hukuku, özellikle apartman ve site gibi birden fazla bağımsız bölümün bulunduğu yapılarla ilgili hukuksal düzenlemeleri kapsayan bir alandır. Türkiye’de gayrimenkul sahipliği, kullanımı ve yönetimi konusunda yaşanan anlaşmazlıkların önüne geçmek ve düzen sağlamak adına kat mülkiyeti hukuku büyük önem taşır. Bu kategori, tapu kaydı, bağımsız bölüm, ortak alanlar, yönetim planı, aidatlar ve benzeri birçok konuyu içermekte olup, bu alanlardaki tüm kurallar, haklar ve yükümlülükler detaylı bir şekilde ele alınır. Kat mülkiyeti hukuku ayrıca daire sahipleri arasındaki ilişkiler, bina yönetimi ve komşuluk hukukunu da içerir. Bu yazımızda, kat mülkiyeti hukuku ile ilgili temel bilgileri ve dikkat edilmesi gereken önemli noktaları ele alacağız.
Kat Mülkiyeti Nedir?
Kat mülkiyeti, bir arsa üzerine inşa edilmiş olan yapının bağımsız bölümler halinde, birden fazla kişinin mülkiyet hakkına sahip olabilmesini ifade eder. Türkiye hukukunda, 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu ile düzenlenmiştir. Kat mülkiyeti, bağımsız bir bölümün, yani bir dairenin ya da iş yerinin, tapuda ayrı birer malik tarafından sahiplenilmesini ve bu bölümlerin ortak yerlerle (merdivenler, asansör, bahçe gibi) birlikte kullanımını kapsar.
Kat İrtifakı ve Kat Mülkiyeti Arasındaki Fark
Kat mülkiyeti hukukunda sıkça karıştırılan terimlerden biri de kat irtifakıdır. Kat irtifakı, henüz inşaatı tamamlanmamış bir binada, bağımsız bölümlerin gelecekteki sahiplerine, bu bağımsız bölüm üzerinde çeşitli haklar sağlar. Esasında, kat irtifakı, binanın tamamlanmasından sonra kat mülkiyetine dönüşmek üzere kurulan bir ön aşamadır. Kat mülkiyeti ise binanın inşaatının tamamlanıp, kullanıma hazır hale gelmesiyle aktif hale gelen ve tapuda da bu şekilde tescil edilen hukuki bir durumdur.
Bağımsız Bölüm ve Ortak Alanlar
Kat mülkiyeti hukukunda "bağımsız bölüm", genellikle bir daire veya dükkan gibi, üzerinde mülkiyet hakkı kurulabilecek yapılanmaları ifade eder. Ortak alanlar ise, binanın tüm maliklerinin ortaklaşa kullanımına açık olan kısımlarıdır. Örneğin; merdivenler, asansör, çatı, bahçe ve yüzme havuzu ortak alanlara örnek gösterilebilir. Bağımsız bölümlerin ve ortak alanların kullanımı, yönetim planı ile düzenlenir.
Yönetim Planı ve Yönetim Kurulu
Kat mülkiyeti hukukunda yönetim planı, bir apartman veya sitenin nasıl yönetileceğini detaylı bir şekilde ortaya koyan bir belgedir. Bu plan, bina inşa edilirken veya kat mülkiyeti kurulurken hazırlanır ve tüm bağımsız bölüm sahiplerini bağlar. Yönetim planında, aidatların nasıl belirleneceği, ortak alanların nasıl kullanılacağı ve yönetim kurulunun işleyişi gibi konular düzenlenir. Yönetim kurulu ise, bu plan doğrultusunda binanın günlük işlerini yürüten, kararlar alan ve uygulayan organdır.
Aidatlar ve Giderler
Her bir bağımsız bölüm sahibi, bina genelinde yapılacak harcamalar ve bakım işleri için yönetim planında belirlenen oranlarda aidat ödemekle yükümlüdür. Aidatlar genellikle ortak alanların bakımı, asansörün çalıştırılması, temizlik ve güvenlik gibi hizmetler için kullanılır. Aidatların ödenmemesi durumunda, yönetim kurulu tarafından hukuki işlem başlatılabilir ve borçlar için icra takibi yapılabilir.
Kat mülkiyeti hukuku, komşuluk ilişkilerinden günlük yaşamın pratik detaylarına kadar geniş bir yelpazeyi kapsar. Bu alanda yaşanan sorunların çözümü ve hakların korunması için yasaların iyi anlaşılması büyük önem taşır.