Mobbinge Maruz Kaldığımda İlk Yapmam Gerekenler

Mobbinge maruz kaldığınızda ilk adım olarak, duygusal tepkilerinizi kontrol altına alarak sakin kalmaya çalışmak oldukça önemlidir. Mobbing, iş yerinde bir çalışanın sistematik olarak psikolojik şiddet, baskı veya taciz gibi davranışlara maruz kalmasıdır. Böylesi bir durumda, birinci önceliğiniz yaşadığınız olayları detaylı bir şekilde belgelemektir.

Yazılı iletişim ve e-postalar başta olmak üzere tüm kanıtları toplayarak delil oluşturmalısınız. Kamera kayıtları ve tanık ifadeleri de bu süreçte önemli rol oynayabilir. Ardından, hukukî yolları izlemeniz gerekebilir. Türkiye'de ALO 170 hattı gibi kurumsal hizmetler ya da iş hukuku uzmanları, mobbinge maruz kalan bireylere yol göstermektedir.

Son olarak, bu süreci mutlaka yalnız başınıza yürütmek zorunda olmadığınızı unutmayın. Aile üyeleri ve arkadaşlarınızdan duygusal destek almak, psikolojik olarak güçlü kalmanıza yardımcı olabilir. Mobbing ile mücadele ederken, hem kendi sağlığınızı koruma hem de belgelendirme adımlarını atmak, atabileceğiniz akıllıca adımlar olacaktır.

Mobbing Nedir ve Belirtileri

Mobbing Tanımı

Mobbing, iş yerinde bir veya birkaç kişi tarafından kasıtlı ve sistematik biçimde diğer bir çalışana yönelik yapılan psikolojik baskı, yıldırma ve taciz hareketleridir. Mobbing, genellikle uzun süre devam eden davranışlarla gerçekleşir. Bu süreçte amaç, hedef alınan kişinin iş yerinden ayrılmasını sağlamak ya da psikolojisini bozmak olabilir. Kısaca, iş yerinde bir çalışanı rahatsız etmek, izole etmek ya da itibarsızlaştırmak mobbing kapsamına girer.

Mobbing Türleri

Mobbing türleri, sürecin kimler arasında gerçekleştiğine ve kullanılan yöntemlere göre farklılaşır. En sık rastlanan mobbing çeşitleri şunlardır:

Dikey Mobbing

Dikey mobbing, genellikle hiyerarşik farklılık bulunan kişiler arasında yaşanır. Yani, bir yönetici çalışanına veya bir çalışan yöneticisine mobbing uygulayabilir. Çoğunlukla üstten alta doğru yaşansa da nadiren alttan üste de yapılabilir.

Yatay Mobbing

Yatay mobbing, eşit pozisyondaki çalışanlar arasında olur. Bir ekipte veya departmanda aynı kademede bulunan çalışanlar arasında kıskançlık, rekabet ya da husumet kaynaklı mobbing davranışları görülebilir.

Stratejik Mobbing

Stratejik mobbing, iş yerinde bazı kişilerin ya da yöneticilerin bir çalışanı işten çıkarmak için bilinçli olarak yürüttüğü bir yıldırma politikasıdır. Amaç, çalışanın istifa etmesini sağlamaktır.

Kötü Huylu ve Keyfi Mobbing

Kötü huylu ve keyfi mobbingde, genellikle iş yerinde güç sahibi biri, herhangi bir stratejik amacı olmaksızın, sadece kişisel tatmin ya da alışkanlıklarından dolayı mobbing yapar. Çalışanı küçük düşürmek, aşağılamak veya dışlamak gibi eylemler görülebilir.

Disiplin ve Yönetim Mobbingi

Disiplin ve yönetim mobbinginde, yönetim kademesi bazı çalışanlara disiplin sağlama amacıyla ya da işyeri düzenini korumak bahanesiyle gerçekte haksız yere bir baskı uygular. Bu tür mobbingte emirler, cezalar veya haksız değerlendirmeler ön plandadır.

Mobbing Davranışları ve Örnekler

Mobbing davranışları oldukça çeşitlidir. Bunlar, sürekli eleştirilmek, dışlanmak, söz hakkı verilmemek, dedikoduya maruz bırakılmak, performansı düşürmek için zorluk çıkarılması, kaba ya da küçültücü sözler söylemek gibi farklı şekillerde görülebilir. Hedef alınan kişinin yaptığı iş sürekli beğenilmeyebilir, anlamsız şekilde toplantılara çağrılmayabilir veya bilgi akışından uzak tutulabilir. Ayrıca fiziksel şiddet içermeyen ama duygusal yıkıma yol açan bakışlar, imalar veya sosyal izolasyon da mobbing davranışlarındandır.

Mobbing'in Amaçları ve Kimleri Hedef Alır?

Mobbing genellikle kişisel çıkar, iktidar mücadelesi, kıskançlık veya farklı değerlerin çatışması gibi nedenlerle yapılır. Temel amaç, hedefteki kişiyi işten bezdirmek, istifaya zorlamak, itibarsızlaştırmak ya da sosyal çevresinden koparmaktır. Yeni başlayan, başarılı olan, farklı düşünen ya da azınlıkta kalan kişiler daha fazla mobbinge maruz kalabilir. Bunun yanı sıra, iş yerinde sevilen ya da yönetimin gözünde olmayan kişiler de hedef olabilir.

Psikolojik ve Fiziksel Belirtiler

Mobbingin etkileri sadece iş yerinde kalmaz, kişinin tüm yaşamını etkiler. Psikolojik belirtiler arasında kaygı, korku, depresyon, uyku bozukluğu, kendine güven kaybı ve motivasyon eksikliği görülür. Kişi iş yerine gitmek istemeyebilir, stres seviyesi yükselebilir ve sosyal hayattan çekilebilir.

Fiziksel belirtiler ise baş ağrısı, mide rahatsızlıkları, kalp çarpıntısı, aşırı yorgunluk, kas ağrısı gibi somatik sorunlar olabilir. Hatta uzun süren mobbing, bağışıklık sistemini zayıflatabilir ve ciddi sağlık problemlerine zemin hazırlayabilir.

Mobbing hem ruhsal hem de bedensel sağlığı tehdit eder, bu yüzden belirtiler ciddiye alınmalıdır.

Mobbing’in Başlangıcı ve Anlaşmazlık Dönemi

Mobbing süreçleri genellikle sessiz ve sinsi bir şekilde başlar. Mobbing’in başlangıcı çoğu zaman iş yerinde yaşanan küçük bir anlaşmazlık veya iletişim problemiyle ortaya çıkar. Bu dönemde genellikle kimsenin dikkatini çekmeyen ufak eleştiriler, imalar veya dışlama belirtileri görülür. İlk başta çalışma arkadaşları arasında yaşanan basit bir fikir ayrılığı, kısa süre içinde hedef alınan kişiye karşı sürekli bir baskıya dönüşebilir.

Bu aşamada mağdur kişi kendisinde bir problem olduğunu, geçici bir yanlış anlama yaşandığını düşünebilir. Ancak zamanla tekrarlayan olumsuz davranışlar, sistematik hale gelir. Pek çok mağdur, başlangıçta yaşananların geçici olacağı umuduyla sessiz kalır ve çözüm bulmaya çalışır.

Bu dönemde yaşanan anlaşılamama hissi, mağdurda yalnızlık ve huzursuzluk yaratır. Henüz açık bir saldırı yaşanmasa da ortam artık eskisi kadar güvenli değildir.

Artan Baskı ve İzolasyon

Artan baskı ve izolasyon safhasında mobbing süreci giderek daha belirgin hale gelir. Mobbing uygulayan kişi ya da kişiler, hedefteki çalışanı sistemli şekilde iş arkadaşlarından soyutlamaya başlar. Kişi toplantılara çağrılmayabilir, iş bölüşümünde yok sayılabilir ya da dedikodularla yalnız bırakılır. Bu aşamada mağdurun iş yaptığı alanlar daraltılır, hata yaptığı iddia edilir ya da küçük düşürücü davranışlar sergilenir.

İzolasyonun artması, kişinin özgüvenini ve iş yerindeki motivasyonunu ciddi şekilde düşürür. Mağdur kendini korumak için daha çok içine kapanabilir, destek almaktan çekinebilir. Artık kişinin psikolojik sağlığı üzerinde baskı hissedilir hale gelir, iş performansı da etkilenmeye başlar.

Bu dönemde mobbing davranışları açıkça hissedildiği için mağdur “iş yerinde dışlanma ve yalnız bırakılma”nın ağırlığını taşır. Kimi zaman mağdur kişi, üstleriyle ya da insan kaynaklarıyla bu sorunları paylaşmaya başlar.

Kabullenme ve Sonuçları

Kabullenme ve sonuçlar aşaması ise mobbingin kişide kalıcı etkiler bırakmaya başladığı noktadır. Kişi yaşadıklarının “tesadüf olmadığını”, mobbing ile karşı karşıya kaldığını artık tam olarak anlar. Mağdur, çoğu zaman bu süreci değiştirecek gücünün kalmadığını fark eder ve bazı durumları kabul etmeye başlar.

Bu aşamada iş yerinden tamamen kopma, istemsiz olarak hatalar yapma, hastalık raporları alma ya da iş değiştirme düşüncesi ortaya çıkabilir. Bazı mağdurlar direnmeye çalışırken, çoğu kişi iş hayatından ve sosyal çevreden uzaklaşmaya başlar. Ayrıca yaşadığı süreci anlatmaktan ve tekrar başa sarmaktan korktuğu için içe kapanabilir.

Kabullenme süreci, kişinin duygusal ve fiziksel sağlığında ciddi yaralar bırakabilir. Sosyal ilişkiler zayıflar, ekonomik kaygılar artar.

Mobbing Mağdurunun Yaşayabileceği Duygusal ve Fiziksel Etkiler

Mobbing mağdurunun yaşadığı duygusal ve fiziksel etkiler, sürecin en yıkıcı kısmıdır. Duygusal etkiler arasında yoğun stres, huzursuzluk, kaygı bozuklukları, öfke patlamaları, huzursuzluk ve uykusuzluk yer alır. Kişide özgüven kaybı, suçluluk hissi, değersizlik duygusu gelişebilir. Bu süreç uzadıkça mağdurda depresyon, panik atak ve korku bozuklukları ortaya çıkabilir.

Fiziksel etkiler ise baş ağrısı, mide ve sindirim sorunları, kronik yorgunluk, iştah kaybı, kalp çarpıntısı ve bağışıklık sisteminde zayıflama gibi şekillerde kendini gösterebilir. Ağır vakalarda kişinin genel sağlık durumu bozulabilir ve sürekli hastalanmaya başlar.

Duygusal ve fiziksel etkiler nedeniyle mağdurların işten soğuması, aile ve arkadaş ilişkilerinin bozulması sıkça görülür. Uzun vadede hem ruhsal hem de bedensel sağlık ciddi biçimde tehlikeye girebilir. Bu yüzden mobbingin belirtileri görüldüğünde hızlıca adım atmak oldukça önemlidir.

Mobbinge Maruz Kaldığımda İlk Yapmam Gerekenler

Durumu Anlamak ve Kişisel Değerlendirme

Mobbinge maruz kaldığınızda ilk adım, yaşadığınız olayların gerçekten mobbing olup olmadığını anlamaktır. Durumu anlamak, yanlış bir iletişimden mi yoksa sistemli baskıdan mı kaynaklandığını çözmek için önemlidir. Kim, ne zaman, hangi davranışlarda bulunuyor? Sık sık dışlanıyor veya sözlü hakarete uğruyor musunuz? Kendi duygularınızı ve yaşadıklarınızı objektif değerlendirmeye çalışın. Unutmayın, yersiz bir suçluluk veya çekingenlik hissetmek mağdurlar arasında çok yaygındır. Bu aşamada, yaşadıklarınızı yazılı olarak kendi kendinize not almak, olayları daha net görmenize katkı sağlar.

Olayları Belgeleme ve Kanıt Toplama

Mobbingi ispatlamak için olayları belgelemek ve kanıt toplamak en önemli adımdır. Sözlü veya yazılı yaşanan her türlü olayı kayıt altına alın. Hangi gün, hangi saat, kim, ne yaptı; detaylarıyla yazmak, daha sonra ihtiyacınız olduğunda geçmişi unutmamanıza yardımcı olur. Tanıkların isimlerini ve detaylarını da unutmadan not edin.

Yazılı Delil Oluşturma (e-posta, mesaj, günlük)

Yazılı delil oluşturmak için, size gelen e-postaları, mesajları veya herhangi bir yazışmayı saklayın. Kötü davranışlara, hakaretlere veya dışlanmaya dair her türlü yazılı belge, ilişkili olduğu tarihiyle birlikte arşivlenmeli. Ayrıca, yaşadığınız olayları gün gün yazacağınız bir günlüğünüz olsun. Böylece, olayların sürekliliğini ve sistematikliğini gösterebilirsiniz. Günlük tutmak, hem psikolojik açıdan rahatlatıcıdır hem de kanıt oluşturur.

Tanıkların Kaydını Tutmak

Mobbinge tanık olan iş arkadaşlarınızın isimlerini ve olay sırasında nerede olduklarını mutlaka not alın. Tanıkların kaydını tutmak ilerde gerekirse bu kişilere ulaşmak ve desteğinizin olduğunu göstermek için faydalıdır. Tanıkların size destek olmaları için onlarla açıkça konuşabilir, gerektiğinde sizden yana iş yerinde ifadelerine başvurulmasını talep edebilirsiniz.

Psikolojik Destek ve Doktor Raporu Almak

Mobbing psikolojik olarak yıpratıcıdır. Yaşadığınız stres, kaygı, uykusuzluk veya somatik (fiziksel) şikayetler için bir uzmana başvurmak oldukça önemlidir. Psikolojik destek almak hem ruh sağlığınızı korur hem de doktorunuzdan alacağınız rapor, ileride hukuki süreçlerde önemli bir belge olur. Unutmayın, doktordan alınan her türlü tıbbi rapor ve psikolojik değerlendirme, yaşadıklarınızın size verdiği zararı kanıtlamada ciddi rol oynar.

İş Yerinde İç Kanalların Kullanılması

İş yerinizde mobbing ile ilgili şikayetlerinizi önce iç kanallar aracılığıyla bildirmek genelde ilk başvurulacak yoldur. Bu hem sizden beklenen resmi bir adım, hem de işverenin çözüm üretme yükümlülüğünü harekete geçirmesi açısından gereklidir.

İnsan Kaynakları İle İletişim

İlk olarak, insan kaynakları departmanıyla iletişime geçmek büyük önem taşır. Olayları açık, kısa ve net şekilde ilgili birime aktarın. Yazılı başvuru yapmanız daha faydalı olacaktır. Bu başvurunun sizde bir kopyası bulunursa daha sonra süreci takip etmeniz kolaylaşır.

Sendika ve Üst Yönetime Bildirim

Eğer işyerinizde bir sendika varsa, durumu mutlaka sendikanıza bildirin. Sendikalar, işçi haklarını korumak ve çalışanların yanında olmak için kurulan kurumlardır. Ayrıca, üst yönetim birimleriyle iletişime geçmek de bir başka seçenektir. Böylece, durumun ciddiyeti daha fazla kişi tarafından görülür ve yetkili kişilere iletilir.

İç Denetim ve Soruşturma Süreçlerinin Başlatılması

İç kanallar üzerinden yaptığınız başvuruların ardından, işverenin veya şirketin iç denetim ve soruşturma süreçlerini başlatması beklenir. Şirketin böyle bir politikası varsa dilekçe, e-posta ya da gerekli formlar aracılığıyla olayı resmi şekilde başlatabilirsiniz. Bu süreçte verdiğiniz bilgiler doğrultusunda mağduriyetinizin araştırılması ve objektif bir değerlendirme yapılması sağlanır. Süreç başlamazsa veya sonucundan memnun kalmazsanız, dış başvuru ve hukuki haklarınızı kullanma yoluna başvurabilirsiniz.

Psikolojik Destek ve Danışmanlık

Psikolojik destek, mobbinge uğrayan kişiler için büyük önem taşır. Mobbing nedeniyle yaşanan stres, kaygı ve özgüven eksikliği profesyonel bir psikolog veya danışman desteğiyle hafifletilebilir. Psikolojik danışmanlık, kişinin yaşadığı olumsuz duyguları anlamasını ve başa çıkma yolları geliştirmesini sağlar. Ayrıca, danışmanlık sürecinde kişinin ruh sağlığını koruması, iş yerindeki baskıya karşı daha güçlü durabilmesi için teknikler öğrenmesi mümkündür.

ALO 170 hattı üzerinde devlet destekli psikolojik danışmanlık sağlanabilir. Ayrıca, birçok psikolojik danışma merkezi mobbing mağdurlarına hem bireysel hem de kurumsal destek sunmaktadır. Mobbinge uğradığınızı düşünüyorsanız, ilk adım bir uzmandan randevu almak olmalı. Kendinizi yalnız hissetmeyin, profesyonel destek almak, iyileşmenin en önemli basamağıdır.

Hukuki Haklar ve Mevzuat

Mobbing mağdurlarının Türkiye'deki hukuki hakları çeşitli yasal düzenlemelerle korunur. Mobbing, Türk Borçlar Kanunu, Türk İş Kanunu, Anayasa, 6701 sayılı İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu Kanunu gibi birçok mevzuat içinde doğrudan veya dolaylı olarak tanımlanmıştır. Ayrıca, işverenin mobbinge karşı “çalışanını koruma yükümlülüğü” vardır. İşveren, hem kendisi hem de diğer çalışanlar tarafından yapılan mobbingi önlemek zorundadır.

Hak ve yükümlülükler sadece özel sektörde değil, kamuda da geçerlidir. Özellikle son dönemde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı Genelgeleri ve resmi tebliğlerle de işyerlerinde mobbingin önlenmesi için daha fazla denetim ve yaptırım uygulanmaktadır.

Türk İş Kanunu ve Yasal Çerçeve

Türk İş Kanunu’nda mobbing kavramı doğrudan yer almasa da, ilgili maddeler çalışanı koruma hedefini taşır. Özellikle 4857 sayılı İş Kanunu'nun 24. maddesi, işçiye haklı nedenle fesih hakkı tanır. Eğer işçi işyerinde onur, şeref ve kişiliğine sürekli saldırıya maruz kalıyorsa, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve tazminat talebinde bulunabilir.

Ayrıca Türk Borçlar Kanunu’nun 417. maddesi işverene açıkça mobbing önleme yükümlülüğü yükler: “İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak ve saygı göstermek, işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla yükümlüdür.”

Yargıtay Kararları ve Uygulamalar

Yargıtay, mobbing davalarında verdiği birçok kararda, psikolojik tacizin ispatı için kesin ve mutlak delil aramamakta, “yaklaşık ispat” veya “emare, şüphe” gibi kriterleri de yeterli bulmaktadır. Tanık beyanları, yazılı veya elektronik belgeler, psikolojik raporlar mahkemelerde delil olarak kabul edilebilmektedir.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin farklı kararlarında, mağdurun çektiği üzüntüyü ve psikolojik zararı tazminatla telafi etmiştir. Bu kararlarda, mobbingin süresi, şiddeti ve etkisi titizlikle değerlendirilerek manevi ve, şartlarda, maddi tazminat da doğabilmektedir.

İşçi Hakları ve İş Sözleşmesinin Feshi

Mobbing mağduru bir çalışan, iş sözleşmesini “haklı nedenle” feshedebilir. Bu durumda kişi kendi isteğiyle işten ayrılsa bile kıdem tazminatına ve çoğu zaman ihbar tazminatına hak kazanır. Ancak asıl önemli nokta, mobbing dönemi ve sonrasında hak kaybını önlemek için mümkün olduğunca delil toplanmasıdır.

Feshin gerekçesi olarak mobbing gösterildiğinde, işçi zorunlu olarak istifa etmeye mecbur kalmadığını, işyerindeki tahammül edilemez çalışma ortamı nedeniyle ayrıldığını ispatlamalıdır. Bu sayede işçi, haklı fesihten doğan tüm haklarını alabilir.

Haklı Fesih ve Tazminatlar

Haklı fesih; konusu onur kırıcı, sürekli baskı ve psikolojik taciz olan tüm eylemlerde mümkündür. İşçi, mobbing nedeniyle ayrıldığında hak ettiği başlıca tazminatlar şunlardır:

• Kıdem tazminatı
• İhbar tazminatı (bazı hallerde)
• Manevi tazminat
• Ücret veya sosyal haklardan doğan diğer alacaklar

Mahkemeler olayın özelliğine göre mobbing mağduruna ciddi tutarda manevi tazminat da ödeyebilmektedir.

İspat Yükümlülüğü ve Delillendirme

Mobbing davalarında ispat yükü temelde mağdurdadır. Ancak Yargıtay, kesin delil aramayıp, yaklaşıklık esasında delilleri değerlendirmektedir. İspat için;

• Yazılı veya elektronik iletişim (e-posta, mesaj, not)
• Görgü tanığı beyanları (iş arkadaşları, üst/astlar)
• Psikolojik ya da tıbbi raporlar
• Sürekli ve sistematik uygulamaları gösteren günlük notlar
• Ses ve görüntü kayıtları (hukuka uygun olmak şartıyla)

kullanılabilir. Mobbing davalarında “tek bir olay değil, süreklilik ve ağırlık taşıyan davranışların toplamı” önemlidir. Tüm deliller bir araya getirilerek mahkemeye güçlü bir dosya sunmak, hakkınızı aramanızda size büyük avantaj sağlar.

Başvuru ve Şikayet Kanalları

ALO 170 Hattı

ALO 170 hattı, işyerinde mobbing ve benzeri sorunlar yaşayan çalışanların başvuru yapabileceği önemli bir iletişim hattıdır. Mobbinge maruz kalan çalışanlar, ALO 170’i arayarak yaşadıkları sıkıntıları anlatabilir, danışmanlık alabilir ve resmi şikayet başlatabilirler. Alo 170 uzmanları, başvurunuzun değerlendirilmesini sağlar, gerekli durumlarda iş müfettişleriyle irtibata geçilmesine aracı olur. Ayrıca, size haklarınızı anlatır ve izlemeniz gereken yollarla ilgili bilgi verir. Tüm görüşmeler kayıt altına alınır; başvurunun takibinin yapılabilmesi için dosya numarası verilir.

Kamu Denetçiliği Kurumu ve TİHEK

Mobbing mağdurları, Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık) ve Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) ’ne de başvurabilirler. Bu iki kurum, kamu kurumlarında çalışan ya da kamudan hizmet alan bireylerin hak arayışında önemli rol oynar. Özellikle devlet kurumlarında çalışanlar için ombudsmanlık, mobbing olayını inceleyip tavsiye kararları verebilir. TİHEK ise özellikle ayrımcılık, insan onurunun korunması ve adil davranış ilkesi açısından başvuruları değerlendirir ve idari para cezası verme yetkisine sahiptir. Başvurular TİHEK ve KDK’nın web siteleri üzerinden doğrudan online yapılabilir.

İş Müfettişlikleri ve Diğer Resmi Kurumlar

Mobbinge maruz kalan bir çalışan için bir diğer başvuru kanalı da Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı iş müfettişlikleridir. İş müfettişleri, yapılan yazılı şikayet üzerine işyerinde inceleme başlatıp, mobbing iddialarını araştırır ve tarafların ifadelerini alır. Denetim sonunda rapor hazırlanır; işverene idari yaptırımlar uygulanabilir. Ayrıca, büyük belediyelerin insan hakları masası, il ve ilçe insan hakları kurulları gibi birimler de başvuru yapılabilecek noktalardır.

Arabuluculuk Süreci ve Mahkemeye Başvuru

Mobbing, iş hukukunda zorunlu arabuluculuk kapsamında yer alır. Yani, iş akdinin sona erdirilmesi, tazminat gibi talepleriniz varsa önce arabulucuya başvurmak zorunludur. Arabuluculuk görüşmeleri ücretsizdir ve karşılıklı anlaşma sağlanmaya çalışılır. Anlaşma olmazsa, mahkemeye başvuru yolu açılır.

Mahkemeye başvururken özellikle iş mahkemeleri görevlidir. Mahkemeye başvuru için mobbingi kanıtlayan belgeler, tanıklar ve varsa psikolojik raporun sunulması gereklidir. Mahkeme sırasında yaşanılan süreç titizlikle incelenir ve mağdur lehine tazminat, haklı fesih gibi kararlar çıkabilir.

Bu kanallar, mobbing karşısında çalışanların haklarını etkin şekilde aramasını sağlar. Başvuru sürecinde detaylı ve doğru bilgiyle hareket etmek çok önemlidir.

Sınır Koymak ve İletişim Stratejileri

Sınır koymak ve iletişim stratejileri, mobbingten korunmak için oldukça etkilidir. İş yerinde her zaman nazik ve açık bir şekilde sınırlarınızı belirtmek önemlidir. Mesela, size uygun olmayan davranışlar karşısında “Bu şekilde konuşulmak istemiyorum” gibi net yanıtlar vermek, mobbing uygulayan kişiyi durdurabilir.

İletişim stratejileri arasında açık, sakin ve kendinden emin bir dille konuşmak öne çıkar. Duygularınızı bastırmak yerine, yaşadığınız rahatsızlığı saygılı bir şekilde dile getirin. Gerektiğinde konuyu üstlerinize veya insan kaynaklarına aktarabileceğinizi de kibarca vurgulamak işe yarayabilir. Pasif kalmamak, gerektiğinde “Hayır” diyebilmek sizi koruyacaktır.

Ayrıca iş arkadaşlarınızla profesyonel mesafeyi korumak, özel hayatınızı paylaşırken dikkatli olmak da sınır koymanın önemli bir parçasıdır. Böylece sizi istismar etmek isteyen kişilere fırsat vermezsiniz.

Destek Ağları Oluşturmak

Destek ağları oluşturmak, mobbinge karşı direncinizi artırır. İş yerinde güvenebileceğiniz arkadaşlarınızla veya aynı durumu yaşayanlarla iletişimde olmak, yaşadığınız sorunları daha kolay dile getirmenizi sağlar. Böylece kendinizi yalnız hissetmezsiniz.

Destek ağları aynı zamanda farklı bakış açılarıyla çözüm yolları bulmanızı kolaylaştırır. Birlikte hareket etmek, gerektiğinde tanıklık ve destek almak için de çok faydalı olabilir. Çevrenizde güven duyduğunuz insanlarla bu tür bağlar kurmaya çalışın.

İş dışında da aile, arkadaş gibi sosyal destekler de önemlidir. Sizi anlayan ve dinleyen bir ortamda ruhsal olarak güç kazanırsınız. Bu da yaşadığınız zorluklara karşı daha güçlü durmanızı sağlar.

Mesleki Dayanışma ve Sendikalara Üyelik

Mesleki dayanışma ve sendikalara üyelik, mobbing durumunda hem psikolojik hem de yasal yönden elinizi güçlendirir. Sendikalar, çalışan haklarının korunmasında, mobbing gibi sorunların çözümünde aktif rol oynar. Bir sendikaya üye olmak, ihtiyacınız olduğunda size hukuki ve manevi destek sağlar.

Meslektaşlar arasında dayanışma da oldukça önemlidir. Birlikte hareket etmek, mobbingin önlenmesinde işverenlerin konuyu ciddiyetle ele almasını sağlar. Eğer iş yerinizde bir dayanışma grubu veya topluluğu varsa buna katılmak, yardım istemekten çekinmemek sizi yalnız hissettirmez ve hakkınızı savunmanızı kolaylaştırır.

Sendikalar aynı zamanda eğitimler, seminerler ve bilgilendirme toplantıları düzenleyerek farkındalığı artırır. Haklarınızı bilmek, gerektiğinde başvurabileceğiniz yolları öğrenmek iş yaşamınız için büyük avantajdır.

Kişisel Gelişim ve Farkındalık

Kişisel gelişim ve farkındalık, mobbing ile baş etmede çok değerli bir araçtır. Öncelikle özgüveninizi güçlendirmek, haklarınızı öğrenmek ve kendinizi tanımak, mobbing uygulayan kişilere karşı savunmasız kalmamanızı sağlar. Kendi sınırlarınızı bilmek, duygularınızı yönetmek ve özsaygınız üzerinde çalışmak ruhsal dayanıklılığınızı artırır.

Farkındalık sayesinde işyerindeki mobbing davranışlarını daha çabuk fark edersiniz. Böylece erken dönemde önlem almak kolaylaşır. Kişisel gelişim kapsamında çeşitli eğitimler, kitaplar ya da seminerlerden yararlanabilir, iletişim ve stres yönetimi becerilerinizi geliştirebilirsiniz.

Ayrıca hobiler edinmek, spor yapmak veya farklı sosyal ortamlara katılmak, ruh sağlığınızı korumanıza destek olur. Mutlu ve dengeli bir hayat, iş yerinde yaşadığınız olumsuzlukların etkisini azaltır ve psikolojik olarak güçlenmenizi sağlar.

Kısacası, mobbinge karşı koymak için sınırları belirlemek, destek ağları oluşturmak, sendikalarla dayanışmada bulunmak ve kişisel gelişime önem vermek çok önemlidir. Bu yöntemlerle hem iş yerinde haklarınızı korur hem de zor süreçleri daha kolay atlatırsınız.

İşyerinde Koruyucu Politikalar ve Eğitimler

İşverenin yükümlülükleri arasında ilk sırada işyerinde koruyucu politikalar oluşturmak gelir. Mobbingin önlenmesi için işverenler net kurallar belirlemeli ve çalışanlara yönelik ayrımcılığın kabul edilmeyeceğini açıkça vurgulamalıdır. Bunun için bir mobbing politikası hazırlanmalı, çalışanlar bu konuda bilgilendirilmelidir. Bu politikalar arasında şeffaf iletişim, çalışanların görüşlerine değer verilmesi, adil terfi ve ödüllendirme sistemleri yer alır.

Eğitimler de mobbingin önlenmesinde önemli bir rol oynar. Çalışanlara ve yöneticilere düzenli olarak mobbingin ne olduğu, belirtileri, şikayet yolları gibi konularda seminerler ve atölye çalışmaları düzenlenmelidir. Bu eğitimler sayesinde, çalışanların farkındalığı artar ve mobbing davranışlarına karşı daha kolay önlem alınabilir.

Mobbing Şikayetlerinin Değerlendirilmesi ve Ciddiyetle Ele Alınması

Mobbing şikayetleri geldiğinde işverenlerin en büyük sorumluluğu, bu şikayetleri ciddiyetle ele almak ve tarafsız bir şekilde incelemektir. Şirket içinde şikayetlerin iletilebileceği şeffaf ve güvenli kanallar oluşturulmalıdır. Çalışanlar, yaşadıkları sorunları çekinmeden, gizlilik ilkesine uygun şekilde ilgili birimlere (örneğin İnsan Kaynakları) bildirebilmelidir.

İşveren, gelen şikayetler karşısında hızlıca hareket etmeli; olayın içeriğine uygun olarak disiplin sürecini, gerekiyorsa soruşturma sürecini başlatmalıdır. Olayların üstünün örtülmemesi, şikayet sahibinin korunması ve nesnel bir çözüm süreci işletilmesi gerekir. Ayrıca, mobbing mağdurunun zarar görmemesi için psikolojik veya hukuki destek sunulması da işveren yükümlülükleri içindedir.

Disiplin ve Koruyucu Önlemler

Disiplin önlemleri, mobbing yapan kişilere karşı caydırıcılık sağlar. İşveren, mobbing davranışını tespit ettiğinde gerekirse uyarı, kınama veya işten çıkarma gibi disiplin cezalarını uygulayabilir. Bu cezaların şirketin iç yönetmeliklerinde açıkça yer alması ve tüm çalışanların bilgisine sunulması gerekir.

Koruyucu önlemler ise daha mobbing başlamadan önce alınması gereken adımlardır. Takım çalışmasını güçlendirmek, adil görev dağılımı yapmak, işe alım süreçlerinde psikolojik değerlendirmeler uygulamak, mesleki dayanışmayı teşvik etmek bu tür önleyici adımlardandır.

İşyerinde mobbingin ortadan kaldırılması ve tekrar yaşanmaması için hem disiplin hem de sürekli güncellenen koruyucu politikaların hayata geçirilmesi şarttır. Böylece çalışanlar da kendilerini daha güvende hissedecektir.

Sık Sorulan Sorular

Mobbinge Maruz Kaldığımı Nasıl Kanıtlarım?

Mobbinge maruz kaldığını kanıtlamak için belgeler ve deliller çok önemlidir. Mobbing kanıtı için ilk yapılması gereken, yaşadığınız olumsuz davranışları mümkün olduğunca yazılı şekilde belgelemek olmalı. E-posta, mesaj, WhatsApp yazışmaları, iş arkadaşlarından gelen destek mesajları, ses kayıtları ve görüntüler önemli bir rol oynar. Günlük tutmak ve mobbinge uğradığınız tarih ve saatleri not almak da size yardımcı olur. Ayrıca olayların tanıklarını belirleyip iletişim bilgilerini almak, ileride yasal süreçte işe yarayabilir.

Psikolojik etkiler nedeniyle doktora başvurduysanız, aldığınız raporları ve tedavi kayıtlarını da dosyanızda saklayın. İç prosedürlere başvurduysanız, insan kaynakları ile yapılan yazışmaların ekran görüntüsünü veya evrak kopyalarını saklamak çok önemlidir. Bu tür belgeler sadece mahkeme sürecinde değil, işyeri iç denetimlerinde de elinizi güçlendirecektir.

Mobbing Uzun Vadede Neye Sebep Olur?

Mobbing uzun vadede kişinin hem psikolojik hem de fiziksel sağlığını ciddi şekilde etkileyebilir. Stres, anksiyete, depresyon hatta panik atak gelişebilir. Yaygın olarak özgüven kaybı, sosyal izolasyon ve iş hayatında motivasyon düşüklüğü yaşanır. Zamanla kişi işyerinde performans kaybı yaşar ve mesleki yeterliliğine dair şüpheler duymaya başlar. Bazı çalışanlarda mide problemleri, baş ağrısı, uyku sorunları ya da kronik yorgunluk gelişebilir.

Bu olumsuzluklar sadece işyerinde değil, kişinin özel hayatında da sorunlara yol açabilir. Mobbing devam ettikçe aile ilişkileri zarar görebilir, sosyal çevreyle bağlar zayıflayabilir. Ayrıca, uzun süreli psikolojik baskı kalp rahatsızlıkları ve bağışıklık sistemi sorunlarına kadar ilerleyebilen fiziksel rahatsızlıklara zemin hazırlayabilir.

Mobbinge Uğrayanlara Devletin Sağladığı Destekler

Mobbinge uğrayan çalışanlar için devlet desteği birçok kanaldan sağlanabilir. ALO 170 hattı, mobbing şikayetlerinin ilk adımda iletilebildiği bir devlet hattıdır. Buraya başvurarak yaşadığınız sorun hakkında bilgi alabilir ve resmi şikayet oluşturabilirsiniz. Ayrıca Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu'na (TİHEK) da başvuru yapılabilir.

Devletin sağladığı bir diğer destek, dava durumunda adli yardım sistemidir. Maddi durumu çok iyi olmayan çalışanlar, adli yardım talebinde bulunarak ücretsiz avukat ve danışmanlık desteği alabilirler. İŞKUR üzerinden psikolojik danışmanlık hizmetlerine ulaşmak da mümkündür. Ayrıca iş müfettişleri marifetiyle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'na da şikayet başvurusu yapılabilir.

İşyeri Değişikliği ve Sonrası Haklar

İşyeri değişikliği mobbing mağduru olan çalışanlar için bazen tek çıkış yolu olabilir. Eğer işçinin yaşadığı mobbing, iş akdini haklı nedenle feshetmesine sebep olacak düzeydeyse, tazminat hakkı doğabilir. Haklı nedenle istifa eden işçi, kıdem tazminatı ve varsa kullanmadığı yıllık izinlerin ücretini talep edebilir.

Çalışan, işten ayrıldıktan sonra SGK’dan işsizlik maaşı talep edebilir, ancak belirli şartları sağlaması gerekir. Ayrıca yeni iş arayışı sürecinde yaşadığı psikolojik zorluklarda devletin sağladığı danışmanlık ve rehberlik hizmetlerinden faydalanabilir. Mobbing nedeniyle açılan dava sonucunda maddi ve manevi tazminat hakları da gündeme gelebilir.

Yani, mobbing mağduru çalışan, mevzuata uygun hareket ettiğinde hem yasal haklarını koruyabilir hem de devletin sunduğu destek mekanizmalarını kullanabilir.

Kaynaklar ve Danışılabilecek Kurumlar

Faydalı Adresler ve Telefon Numaraları

Faydalı adresler ve telefon numaraları, mobbing ile mücadele etmek isteyenler için büyük bir kolaylık sağlayabilir. Özellikle ülkemizde birçok kurum bu konuda destek sunuyor. ALO 170 Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi'ni arayarak işyerinde yaşadığınız mobbing ile ilgili ihbar ve şikayetlerinizi iletebilirsiniz. Ayrıca, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) mobbing başvurularını kabul etmektedir.

Bir başka önemli adres ise Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsmanlık)'dır. Kamuda çalışanlar mobbing şikayetlerini buraya yapabilir. Ayrıca, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ve bağlı il müdürlükleri de psikososyal destek ve yönlendirme konusunda yardımcı olabilir. Sendikanız varsa, sendikanın hukuk bürosundan da destek alabilirsiniz.

Sık kullanılan bazı telefon numaraları şunlardır:

• ALO 170: 7/24 hizmet veren danışma hattı.
• Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı İletişim Merkezi: 144
• Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK): 0312 422 70 00

Kendi işyerinizin insan kaynakları birimine veya iş sağlığı ve güvenliği birimine de başvuru yapabilirsiniz. Büyük şehirlerdeki baro merkezlerinin ücretsiz hukuki danışma hatları da ihtiyaç duyduğunuzda başvurabileceğiniz yerlerdendir.

Okuyucu İçin Ekstra Bilgiler ve Yönlendirme

Okuyucu için ekstra bilgiler ve yönlendirme kısmında, mobbing alanında bilinçlenmek ve haklarını öğrenmek çok önemlidir. Eğer mobbinge uğradığınızı düşünüyorsanız belge toplama, not tutma ve tanık desteği toplama ile ilgili bölümleri tekrar okuyun. Bilgi sahibi olmak, hak arama sürecinizde size büyük bir avantaj sağlar.

Bir diğer önemli nokta, psikolojik destek almaktan çekinmemenizdir. Bir uzman psikologla görüşmek, süreci daha sağlıklı yönetmenize yardımcı olur. Haklarınızı öğrenmek için Türk İş Kanunu’nun ilgili maddeleri, Yargıtay kararları ve uzman yorumlarını takip edebilirsiniz.

Resmi başvurular dışında, mobbing mevzusunu paylaşabileceğiniz ve bilgi alabileceğiniz sosyal ağlar, dernekler ve online platformlar da bulunuyor. Özellikle hukuki süreçlerle ilgili güncel bilgiler için resmi kurumların web sitelerini ve duyurularını takip edebilirsiniz.

Unutmayın, yalnız değilsiniz ve haklarınızı aramak en doğal hakkınızdır. Gerekirse bu yazıdaki adres ve telefon numaralarını kullanarak harekete geçebilirsiniz.